Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας

Κάθε χρόνο, στις 14 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα τιμά την Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Η ημέρα αυτή θεσπίστηκε το 1998 από τη Βουλή των Ελλήνων και αποτελεί έναν επίσημο φόρο τιμής στους Έλληνες της Ιωνίας, της Καππαδοκίας και γενικότερα της Μικράς Ασίας που υπήρξαν θύματα διώξεων, ξεριζωμού και σφαγών στις αρχές του 20ού αιώνα.

Την πρωτοβουλία είχαν τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ με μικρασιατική καταγωγή, ο Γιάννης Καψής, ο Γιάννης Διαμαντίδης και ο Γιάννης Χαραλάμπους, οι οποίοι κατέθεσαν τη σχετική πρόταση νόμου στις 12 Μαΐου 1997. Στην εισηγητική έκθεση ανέφεραν, μεταξύ άλλων, ότι:

Η κατάρρευση των ελληνικών δυνάμεων το 1922 στη Μικρά Ασία, οι σφαγές, λεηλασίες και η προσφυγιά που ακολούθησαν, αποτελούν το αποκορύφωμα μιας συστηματικής προσπάθειας εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της Μικρά Ασίας, που έβαλε τέρμα στην τρισχιλιετή παρουσία του στην πέραν του Αιγαίου Ελλάδα, μια περιοχή όπου αναπτύχθηκε η ωριμότερη φάση του ελληνικού πολιτισμού […] την τερατώδη αυτή γερμανική σύλληψη πρώτοι οι Νεότουρκοι ανέλαβαν να κάνουν πράξη. Και κοντά στις βάρβαρες ασιατικές μεθόδους του βίαιου εξισλαμισμού, του γενιτσαρισμού και των κατά τακτά διαστήματα φυλετικών εκκαθαρίσεων ήρθε να προστεθεί η τευτονική ψυχρή μεθοδικότητα με τη λειτουργία των περίφημων ταγμάτων εργασίας.

Ιστορικό πλαίσιο

Η παρουσία των Ελλήνων στη Μικρά Ασία μετράει χιλιετίες, από τα χρόνια της Ιωνικής ακμής έως και την Οθωμανική περίοδο. Ωστόσο, μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι εθνικιστικές πολιτικές που ακολούθησαν οδήγησαν σε μαζικές διώξεις.

Κατά την περίοδο 1919–1922, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας βρέθηκαν στο στόχαστρο με αποτέλεσμα:

Σφαγές αμάχων και εκτοπισμούς.

Εμπρησμό της Σμύρνης τον Σεπτέμβριο του 1922, που σφράγισε το τέλος της ελληνικής παρουσίας στην Ιωνία.

Αναγκαστικό ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που κατέφυγαν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα.

Η καταστροφή αυτή αποτελεί μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στις μνήμες των απογόνων των προσφύγων.

Η σημασία της Ημέρας Μνήμης
Η 14η Σεπτεμβρίου δεν είναι απλώς μία ημερομηνία στο ημερολόγιο, αλλά ένας συλλογικός τόπος μνήμης και αναστοχασμού. Η ημέρα τιμά τα θύματα, υπενθυμίζει την ιστορική αλήθεια και αναδεικνύει την αξία της μνήμης ως εργαλείο πρόληψης απέναντι σε κάθε μορφή βίας, διωγμών και γενοκτονιών.

Παράλληλα, αποτελεί ευκαιρία να αναγνωριστεί η τεράστια συμβολή των Μικρασιατών προσφύγων στη σύγχρονη Ελλάδα. Με τον πολιτισμό, την παιδεία, το εμπόριο και την τέχνη τους, διαμόρφωσαν ένα νέο δυναμικό κεφάλαιο στην ελληνική κοινωνία.

Ο κοινωνικός αντίκτυπος σήμερα
Η ημέρα αυτή δεν αφορά μόνο την Ιστορία· αφορά και το παρόν:

Θυμίζει την αξία της ειρήνης και της συμφιλίωσης των λαών.

Τονίζει την ανάγκη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της διαφορετικότητας.

Δίνει φωνή στη συλλογική μνήμη, ώστε οι νέες γενιές να γνωρίζουν, να κατανοούν και να μην επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος.

Ένα μήνυμα μνήμης και ευθύνης
Η Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας δεν είναι μόνο φόρος τιμής στους προγόνους μας, αλλά και δέσμευση ευθύνης: να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη, να υπερασπιστούμε την αλήθεια και να οικοδομήσουμε έναν κόσμο δικαιότερο και πιο ανθρώπινο.

Η μνήμη δεν είναι παρελθόν· είναι το θεμέλιο για το μέλλον.