Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Φεβρουάριος: Καλό μήνα!

Ο Φεβρουάριος ή Φλεβάρης είναι ο δεύτερος μήνας του έτους κατά το Γρηγοριανό Hμερολόγιο. Έχει 28 ημέρες, ενώ όταν το έτος είναι δίσεκτο έχει 29.

Δεν είναι τυχαία η λαϊκή μας παρετυμολογία του λατινικού Februarius, που σήμαινε το μήνα των καθαρμών (η Φεβρούα ήταν η θεά που επόπτευε στους καθαρμούς και τους εξαγνισμούς και ο Φέβρουος ο θεός των νεκρών), επειδή ήταν ο τελευταίος του Ρωμαϊκού έτους και επομένως «διαβατήριος» και αποκαθαρτικός. Τον παρετυμολογήσαμε, από τις βροχές και τα πολλά νερά του, και είπαμε (λαϊκά) Φλεβάρης, επειδή ανοίγει «τις φλέβες του» και γεμίζει τον κόσμο νερά.



 

Το περιεχόμενο του Φεβρουαρίου είναι πρώτ’ απ’ όλα –και αυτό είναι κοινό για όλους τους ελληνικούς τόπους- το μήκος του. Είναι ο μήνας ο Κουτσός, ο Κούντουρος και Κούτσουρος (δηλαδή με κομμένη ουρά, όπως τον λένε στον Πόντο), ο Κουτσούκης, ή Μικρός ή Κούτσουλος (όπως τον λένε στην Κύπρο) και φυσικά ο Κουτσοφλέβαρος.

Είναι επίσης ο μήνας με τον πιο άστατο καιρό, όπως και ο Μάρτης:

Ο Φλεβάρης και αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει
μα αν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.

Για τον άστατο καιρό, ο Φλεβάρης λέγεται επίσης και Μεθυσμένος, γιατί δεν ξέρει τι κάνει.

Ο Κουτσοφλέβαρος Κλαδευτής

Στον αγροτικό βίο, ο Φλεβάρης είναι ο μήνας των αμπελιών. Τότε γίνεται το κλάδεμα, το καθάρισμα και το τσάπισμα των αμπελιών. Τότε βάζουν και καταβολάδες, δηλαδή φυτεύουν αμπέλια (εκτός και αν είναι δίσεχτος ο χρόνος). Γι’αυτό του το περιεχόμενο ο Φλεβάρης ονομάζεται σε ορισμένα μέρη, όπου είναι βέβαια ανεπτυγμένη η αμπελουργία και Κλαδευτής.

Ο Φεβρουάριος αρχίζει με τρεις γιορτές που μ’ένα κοινό όνομα λέγονται Συμόγιορτα και τιμώνται πολύ από τον λαό. Αυτές είναι: του αγίου Τρύφωνα (1), της Υπαπαντής (2) και του αγίου Συμεών (3).

Η πρώτη είναι κατ’ εξοχήν αγροτική γιορτή. Ο άγιος Τρύφωνας (1) θεωρείται φύλακας των αμπελιών και προστάτης των αγρών, της βλάστησης και της καλλιέργειας.
Κατά το συναξάρι του, ο φτωχός χηνοβοσκός ζούσε στη Μ. Ασία (κοντά στη Νίκαια) στα τελευταία χρόνια των χριστιανικών διωγμών. Νέος είχε προσχωρήσει στη νέα θρησκεία, μαρτύρησε με βασανιστήρια και τελικά αποκεφαλίστηκε.
Μπορούμε να πούμε ότι το ελληνικό όνομα του αγίου καθώς και η νεαρή ηλικία του συσχετίστηκαν με τη λέξη «τρυφερός».

Η Υπαπαντή (2) γιορτάζεται σε ανάμνηση της συνάντησης του Συμεών με τον μικρό Ιησού, αλλά στη γλώσσα του λαού έγινε Αποπαντή και τέλος Πακουή ή Πακού, δηλαδή η αγία που ακούει, η Παναγία. Λέγεται και Παναγία η Μυλιαργούσα, επειδή οι μύλοι αργούν.

Οι γεωργοί τιμούσαν τη γιορτή και έκαναν προβλέψεις σχετικά με τον καιρό:
Καλοκαιριά της Παπαντής, Μαρτιάτικος χειμώνας.

Και με τη σοδειά:
Παπαντούλα χιονισμένη, και τ’αμπάρια γιομισμένα!
Παπαντή καλοβρεμένη, η κοφίνα γεμισμένη.

το κείμενο με τα λαογραφικά στοιχεία από τον Οίακα